Θα έχει κακή κατάληξη η νέα οικονομική άνθιση της Ιρλανδίας;

Η οικονομία της Ιρλανδίας αναπτύσσεται και πάλι με ταχύ ρυθμό. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι αυξημένο κατά 7% σε σχέση με ένα χρόνο πριν -μια αξιοσημείωτη άνοδος που αναπόφευκτα φέρνει στο μυαλό την αναπτυξιακή έκρηξη που προηγήθηκε της ραγδαίας συρρίκνωσης της περιόδου 2008-10. Μήπως η ιστορία επαναλαμβάνεται;

Πιθανώς όχι. Η Ιρλανδία υπέφερε περισσότερο από όλους κατά την οικονομική κατάρρευση, συνεπώς η οικονομία έχει περιθώριο ανάκαμψης. Επιπλέον, η τρέχουσα ανάπτυξη έχει σταθερότερη βάση από την προηγούμενη. Παρ ‘όλα αυτά, ο εφησυχασμός θα ήταν μεγάλο λάθος, η θριαμβολογία ακόμα μεγαλύτερο. Το σύνθημα για την κυβέρνηση θα πρέπει να είναι «πρώτα η ασφάλεια».

Η ανεργία υποχώρησε στο 8,9% το Νοέμβριο από περίπου 15% το 2012. Οι νέες θέσεις εργασίας δεν είναι συγκεντρωμένες, όπως στο παρελθόν, μέσα και γύρω από την επιρρεπή στις «φούσκες» κατασκευαστική αγορά. Η απασχόληση έχει βελτιωθεί στους 11 από τους 14 τομείς της οικονομίας.

Σε καλύτερη κατάσταση βρίσκονται πλέον και οι τράπεζες της χώρας, αν και ο κλάδος εξακολουθεί να παρουσιάζει υπερβολική συγκέντρωση. Όπως συνέβη και αλλού, η τραπεζική κρίση της Ιρλανδίας συνδυάστηκε με το δανεισμό υψηλού κινδύνου και τη ρυθμιστική ανεπάρκεια. Οι τράπεζες έδιναν αφειδώς δάνεια χωρίς να κάνουν πολλές ερωτήσεις, τριπλασιάζοντας σχεδόν το δανεισμό την εξαετία από το 2002. Οι τιμές των κατοικιών και των εμπορικών ακινήτων εκτοξεύτηκαν και η οικοδομή άνθισε. Η επακόλουθη κατάρρευση δεν ήταν λιγότερο δραματική.

Με τεράστιο κόστος για τους φορολογούμενους, το σύστημα «επισκευάστηκε». Οι αρχές αποκατέστησαν τη φερεγγυότητα, ίδρυσαν μία υπηρεσία διαχείρισης τοξικών παγίων, αντικατέστησαν τις αναποτελεσματικές διοικήσεις και ρευστοποίησαν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που δεν εξυγιαίνονταν. Χρειάστηκαν αρκετοί γύροι ανακεφαλαιοποίησης, που ανήλθαν περίπου στο 40% του ΑΕΠ.

Ακόμα κι έτσι, η δουλειά δεν έχει ολοκληρωθεί. Τα μακροχρόνια στεγαστικά δάνεια σε καθυστέρηση εξακολουθούν να είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρώπη. Αυτό το περίσσευμα χρέους πλήττει την κατανάλωση.

Η κυβέρνηση έχει προσπαθήσει να ενθαρρύνει περισσότερο τη χορήγηση δανείων προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, αλλά η αποτυχία για την αναδιάρθρωση των επισφαλών δανείων έχει βάλει τροχοπέδη σε αυτήν την προσπάθεια.

Η ανάπτυξη έχει δώσει ώθηση στα φορολογικά έσοδα και έχει βελτιώσει τη δημοσιονομική θέση της κυβέρνησης, αλλά ο προϋπολογισμός εξακολουθεί να παρουσιάζει έλλειμμα μετά τη διόρθωση για τις επιδράσεις του οικονομικού κύκλου. Με τις βουλευτικές εκλογές να έρχονται το 2016, η κυβέρνηση έχει ενδώσει στον πειρασμό, προσθέτοντας τις φορολογικές περικοπές και τις αυξημένες δαπάνες για την υγεία και άλλα προγράμματα στον προϋπολογισμό. Θα ήταν καλύτερα να σημειώσει ταχύτερη πρόοδο στη μείωση του δημόσιου χρέους. Το χρέος ξεπέρασε το 120% του ΑΕΠ το 2013 και τώρα είναι λίγο κάτω από το 100% -παραμένει δηλαδή σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Το μείγμα των δημόσιων δαπανών χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή. Οι επενδύσεις στον τομέα των μεταφορών, της ενέργειας και των ευρυζωνικών υποδομών -απαραίτητα για τη βιώσιμη ανάπτυξη- είναι πολύ χαμηλές. Η εξοικονόμηση πρέπει να προέλθει από άλλο μέρος του προϋπολογισμού για να καλύψει περισσότερα.

Ωστόσο, η μεγαλύτερη πρόκληση της Ιρλανδίας παραμένει: Δεν υπάρχει μια ανεξάρτητη νομισματική πολιτική και τα επιτόκια του ευρώ είναι πολύ χαμηλά για μια οικονομία που αναπτύσσεται με ρυθμό 7%, ή ακόμα και για πιο μετριοπαθείς ρυθμούς ανάπτυξης, περίπου 4%, που προβλέπονται για το 2016. Αυτό θέτει ένα βαρύ φορτίο για τη λεγόμενη μακροπροληπτική πολιτική. Η κυβέρνηση έχει παραδεχτεί την ανάγκη. Οι τράπεζες πρέπει να διατηρούν ένα αντικυκλικό κεφαλαιακό απόθεμα ασφαλείας και συμμορφώνονται με την υποχρεωτική αναλογία των δανείων προς τις αξίες των υπέγγυων ακινήτων». Κάθε σημάδι οικονομικής υπερθέρμανσης θα απαιτήσει άμεση σύσφιξη των μέτρων αυτών.

Η Ιρλανδία έχει κάνει μεγάλο μέρος της σκληρής δουλειάς για να κερδίσει την ανάκαμψή της. Η φθηνή ενέργεια και το υποτιμημένο ευρώ έχουν συνεισφέρει -αλλά αυτά μπορεί να μην διαρκέσουν. Η Ιρλανδία θα πρέπει να θυμάται το βασικό μάθημα που πήρε από την κρίση: Η άνθιση μπορεί να μετατραπεί σε ύφεση πολύ ξαφνικά και με φοβερές συνέπειες. Ο σταθερός σκεπτικισμός και η προσεκτική δημοσιονομική πολιτική είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Πηγή: Bloomberg View/capital.gr